Οι άνθρωποι δε ζουν απλά σε ομάδες, ζουν σε δίκτυα. Αναπτύσσουν δεσμούς μεταξύ τους, που εκτείνονται σαν ένα τεράστιο δέντρο που διακλαδίζεται συνεχώς ενώνοντας μεταξύ τους όλους τους ανθρώπους του πλανήτη. Αυτή η τάση δημιουργίας κοινωνικών δεσμών φαίνεται ότι είναι έμφυτη στον άνθρωπο, ο οποίος δεν αναζητά απλά ερωτικούς συντρόφους, αλλά αναζητά και φίλους.
Στο βιβλίο τους με τίτλο Συνδεδεμένοι, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κάτοπτρο, ο Νίκολας Χρηστάκης, καθηγητής Ιατρικής Κοινωνιολογίας της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και ο Τζέιμς Φάουλερ του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (Σαν Ντιέγκο) διατυπώνουν τη θεωρία τους για την κοινωνική δικτύωση των ανθρώπων, η οποία φαίνεται να εξηγεί τη μετάδοση όλων των ειδών των φαινομένων και συμπεριφορών που εμφανίζονται στον κόσμο.
Φερθείτε με καλοσύνη, είναι μεταδοτικό.
Καθώς οι άνθρωποι αναζητούν φίλους και συντρόφους, στους οποίους επιθυμούν να αφιερώσουν μέρος από το χρόνο και την τρυφερότητά τους, αναπτύσσουν δεσμούς, που εκτείνονται συνεχώς και ξεπερνούν τον περιορισμένο κύκλο ενός μεμονωμένου ατόμου. Οι δεσμοί αυτοί αποτελούν τις συνδέσεις ενός τεράστιου δικτύου, που ενώνουν όλους τους ανθρώπους και επιτρέπουν τη συνεχή ροή ιδεών, σκέψεων, προτιμήσεων, πεποιθήσεων, αλλά και μικροβίων, ιών και ασθενειών μεταξύ τους.
Τα δίκτυα, συνεπώς, αποτελούν διόδους μέσα από τις οποίες μεταδίδονται τόσο θετικά φαινόμενα και συμπεριφορές όσο και αρνητικές καταστάσεις. Και είναι γεγονός ότι η δομή του δικτύου που μας περιβάλλει και η ακριβής φύση των όσων ρέουν μέσα σε αυτό μας επηρεάζουν όλους. Έτσι, ενώ το ίδιο το δίκτυο μπορεί να λειτουργήσει ως αγωγός παθογόνων καταστάσεων, πανικού, βίας, θυμού και απάτης, η πρωταρχική λειτουργία του στοχεύει στην εκπλήρωση των στόχων των ανθρώπων, στην ικανοποίηση των αναγκών τους, στη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους και εν τέλει στην επιβίωσή τους.
Ο σκοπός ύπαρξης των κοινωνικών δικτύων είναι η μετάδοση θετικών και επιθυμητών αποτελεσμάτων, όπως είναι η χαρά, οι προειδοποιήσεις για πιθανούς κινδύνους και η γνωριμία με πιθανούς ερωτικούς συντρόφους που εξασφαλίζει τη διαιώνιση του είδους μας. Στο πλαίσιο αυτό, η μετάδοση αρνητικών φαινομένων και συμπεριφορών δεν αποτελεί παρά μία παρενέργεια του ανθρώπινου δικτύου, την οποία όλοι υπομένουμε προκειμένου να επωφεληθούμε από τις θετικές λειτουργίες του.
Μία από τις θετικές συμπεριφορές που μεταδίδονται μέσω της δικτύωσης των ανθρώπων και επιτρέπει τη δημιουργία και λειτουργία των κοινωνικών δικτύων είναι ο αλτρουισμός και η φιλανθρωπία. Αν κάποιοι άνθρωποι δε φέρονταν με καλοσύνη και ευγένεια στους άλλους, οι μεταξύ τους δεσμοί θα διαλύονταν και δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν.
Η οικονομολόγος Katie Carman μελέτησε την ελεημοσύνη κατά τη διετία 2000-2001 σε ένα δείγμα εβδομήντα δύο υπαλλήλων μίας μεγάλης αμερικανικής τράπεζας, οι οποίοι έκαναν δωρεά ένα ποσοστό του μισθού τους σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Όπως προέκυψε από την έρευνα, οι υπάλληλοι που συνεργάζονταν με γενναιόδωρους συναδέλφους έδιναν μεγαλύτερα ποσά. Επίσης, μετάθεση ενός υπαλλήλου από ένα τμήμα που έκανε μικρότερες δωρεές σε ένα τμήμα που έκανε μεγαλύτερες, είχε ως αποτέλεσμα να δωρίζει και ο ίδιος μεγαλύτερα ποσά.
Οι Χρηστάκης και Φάουλερ έκαναν και οι ίδιοι τα δικά τους πειράματα προκειμένου να διαπιστώσουν τον τρόπο που μεταδίδονται οι αλτρουιστικές συμπεριφορές. Χρησιμοποίησαν 120 φοιτητές σε ένα σύνολο παιχνιδιών που διαρκούσαν 5 γύρους. Σε κάθε γύρο, χώριζαν τους φοιτητές σε ομάδες τεσσάρων ατόμων, τα οποία άλλαζαν συνεχώς με αποτέλεσμα να μην βρίσκονται ποτέ δύο άτομα στην ίδια ομάδα. Έπειτα έδιναν σε κάθε φοιτητή κάποια χρήματα και του ζητούσαν να αποφασίσει πόσα θα δώσει στην ομάδα του με προσωπικό του κόστος. Στο τέλος κάθε γύρου τους πληροφορούσαν πόσα είχαν δώσει οι υπόλοιποι.
Όπως προέκυψε από την ανάλυση της συμπεριφοράς των φοιτητών, φαίνεται ότι ο αλτρουισμός τείνει να μεταδίδεται μεγεθύνοντας τα οφέλη του. Στον πρώτο γύρο αν ένα άτομο δίνει ένα επιπλέον δολάριο, τα μέλη της ομάδας του δίνουν περίπου 20 λεπτά παραπάνω στο δεύτερο γύρο, παρά το γεγονός ότι ανήκουν πια σε μία νέα ομάδα. Η αύξηση του ποσού που δωριζόταν αυξήθηκε στην πορεία του παιχνιδιού και επηρέασε όλους τους φοιτητές, οι οποίοι αύξαιναν συνεχώς το ποσό.
Όπως διαφαίνεται από τις έρευνες αυτές, αλλά και από περαιτέρω πειράματα ο αλτρουισμός, η γενναιοδωρία και η καλοσύνη αποτελούν συμπεριφορές που εκδηλώνονται ανάμεσα στους ανθρώπους και επηρεάζουν τη λειτουργία των κοινωνικών δικτύων. Άτομα που συναναστρέφονται με άλλα άτομα που λειτουργούν γενναιόδωρα και αλτρουιστικά τείνουν να ενεργούν και εκείνα με τον ίδιο τρόπο. Οι άνθρωποι που φέρονται με καλοσύνη στα άτομα με τα οποία συνδέονται στο πλαίσιο του δικτύου επηρεάζουν τη συμπεριφορά όχι μόνο όσων δέχονται την ευεργεσία, αλλά και όσων τη γνωρίζουν. Η γνώση ότι ο φίλος ή ο συνεργάτης μου προσφέρει χρήματα σε φιλανθρωπίες, βοηθάει ανήμπορους ανθρώπους, χαμογελάει και φέρεται με ευγένεια στους άλλους με επηρεάζει ωθώντας με να προβαίνω σε ανάλογες συμπεριφορές. Εγώ στη συνέχεια επηρεάζω τα υπόλοιπα άτομα με τα οποία συνδέομαι και εκείνα με τη σειρά τους τους δικούς τους φίλους.
Συνεπώς, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Χρηστάκης, αλλά και όπως προκύπτει από τις σχετικές έρευνες, η καλοσύνη και η γενναιοδωρία, όπως επίσης η χαρά και η ευτυχία, το χαμόγελο και η αισιοδοξία είναι κολλητικά όπως η γρίπη και μπορούν να αλλάξουν τη στάση πλήθους ανθρώπων που συνδέονται μεταξύ τους στο πλαίσιο ενός δικτύου.
Συνεπώς, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Χρηστάκης, αλλά και όπως προκύπτει από τις σχετικές έρευνες, η καλοσύνη και η γενναιοδωρία, όπως επίσης η χαρά και η ευτυχία, το χαμόγελο και η αισιοδοξία είναι κολλητικά όπως η γρίπη και μπορούν να αλλάξουν τη στάση πλήθους ανθρώπων που συνδέονται μεταξύ τους στο πλαίσιο ενός δικτύου.
Η ιδέα αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία για να μας κάνει όλους να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε στους άλλους. Μπορεί πολλοί να ισχυρίζονται ότι ο κόσμος δεν μπορεί να αλλάξει και να βελτιωθεί από λίγους, αρκεί, όμως, κάποιοι να αλλάξουν συμπεριφορά και να γίνουν καλύτεροι για να επηρεάσουν τους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους και να παρασύρουν σαν ντόμινο όλους όσους ανήκουν στο δίκτυό τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου