Ο Shlomo Breznitz, πρώην καθηγητής και πρύτανης του Πανεπιστημίου της Χάιφα και σήμερα πρόεδρος και ιδρυτής της Cognifit, μίας εταιρείας λογισμικού που ασχολείται με την υγεία του εγκεφάλου, έκανε μία έρευνα για τη σημασία της ελπίδας σε επίπονες, ψυχολογικά ή σωματικά, περιόδους κατά τις οποίες οι άνθρωποι βιώνουν δυσάρεστες καταστάσεις. Στο πλαίσιο τις συγκεκριμένης έρευνας, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο άρθρο του "The effect of hope on pain tolerance" (1999), o Breznitz πραγματοποίησε μία σειρά πειραματικών μελετών προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο το χαμηλό ηθικό μπορεί να προκαλέσει ασθένειες που σχετίζονται με το άγχος. Κατά τη διάρκεια των πειραμάτων του, οι συμμετέχοντες υποβάλλονταν σε καταστάσεις που τους προκαλούσαν πόνο, άγχος ή κόπωση, ενώ ο ίδιος ο Breznitz χειραγωγούσε τις προσδοκίες τους για το πόσο θα μπορούσε να διαρκέσει η κάθε δοκιμασία. Η υπόθεση εργασίας του ήταν ότι η ελπίδα ότι μία επίπονη κατάσταση θα τελειώσει σύντομα επιτρέπει στα υποκείμενα να τη διαχειριστούν καλύτερα, ενώ ο φόβος ότι η δοκιμασία θα μπορούσε να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.
Σε μία από τις πειραματικές μελέτες του, ο Breznitz ζήτησε από τους συμμετέχοντες να κρατήσουν τα χέρια τους μέσα σε παγωμένο νερό όσο περισσότερο μπορούσαν μέχρι τη στιγμή που δεν θα άντεχαν πλέον τον πόνο και θα τα απομάκρυναν. Στην πρώτη ομάδα των υποκειμένων δήλωσε ότι η δοκιμασία επρόκειτο να διαρκέσει τέσσερα λεπτά, ενώ στη δεύτερη ομάδα δεν έδωσε καμία πληροφορία για τη διάρκεια του πειράματος. Πράγματι, και στις δύο περιπτώσεις η δοκιμασία διήρκησε περίπου τέσσερα λεπτά, αλλά τα αποτελέσματα ήταν διαφορετικά στις δύο ομάδες. Τα μέλη της πρώτης ομάδας, που γνώριζαν πότε θα τελείωνε η δοκιμασία, άντεξαν καθ' όλη τη διάρκειά της σε ποσοστό 60% έναντι 30% από τα μέλη της δεύτερης που δεν είχαν μία τέτοια γνώση.
Στη συγκεκριμένη μελέτη, δεν αναφέρεται αν τα υποκείμενα που γνώριζαν τη διάρκεια της δοκιμασίας ένιωσαν λιγότερο πόνο από τους άλλους, αν και ενδεχομένως μία τέτοια αίσθηση να ενισχύθηκε από την πίστη ότι η εξωτερική αιτία του πόνου σύντομα θα απομακρυνόταν.
Ο Nicholas Humphrey υποστηρίζει ότι μία αντίστοιχη κατάσταση ισχύει και στις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες τα άτομα βιώνουν το σύμπτωμα του πόνου, της κόπωσης ή του στρες, αλλά πιστεύουν ότι η απειλή ή η αιτία που προκαλεί τα αισθήματα αυτά σύντομα θα πάψει να υφίσταται. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι φαίνεται ότι είναι ικανοί να διαχειρίζονται και να συντονίζουν τους πόρους που διαθέτει ο οργανισμός τους και το ανοσοποιητικό τους σύστημα ανάλογα με το πόσο πιστεύουν ότι θα διαρκέσει η αιτία που τους προκαλεί πόνο, άγχος ή ανησυχία.
Κατά τον Humphrey, οι πειραματικές συνθήκες που χρησιμοποίησε ο Breznitz είναι ως ένα βαθμό τεχνητές. Στον πραγματικό κόσμο, οι άνθρωποι διαχειρίζονται τους πόρους τους με βάση τις ιδιαίτερες ελπίδες τους για ανάρρωση ή σωτηρία, οι οποίες γεννιούνται από τρεις βασικές πηγές.
Η πρώτη στηρίζεται στην προσωπική εμπειρία, η οποία οδηγεί τους ανθρώπους στην πεποίθηση ότι κάτι που τους βοήθησε στο παρελθόν, μπορεί να τους βοηθήσει και στο παρόν. Για παράδειγμα, η θεραπεία που ακολούθησε κάποιος στο παρελθόν και ήταν επιτυχής μπορεί να του γεννήσει την ελπίδα ότι θα λειτουργήσει και σε μία παρούσα ανάλογη πάθηση.
Η δεύτερη προκύπτει από τη λογική σκέψη των ανθρώπων, η οποία τους δημιουργεί την πεποίθηση ότι κατανοούν την αιτιακή βάση μίας δυσάρεστης κατάστασης και καθιστά την ελπίδα τους για ίαση λογική συνέπεια μίας ευλογοφανούς θεραπείας.
Η τρίτη τέλος πηγή ελπίδας των ανθρώπων είναι η πίστη τους σε μία εξωτερική αυθεντία. Τα παιδιά εμπιστεύονται τους γονείς τους, οι ασθενείς τους γιατρούς τους, οι πιστοί τους θεούς τους κ.ο.κ. και οποιαδήποτε διαβεβαίωση ότι μία δυσάρεστη κατάσταση θα τερματιστεί, αν ακολουθηθούν κάποιες προϋποθέσεις, γεννά την ελπίδα και κατ' επέκταση την πίστη ότι οι επίπονες συνθήκες θα τελειώσουν.
Συνεπώς, η ελπίδα, που μπορεί να οριστεί ως η πίστη σε μία θετική έκβαση μίας κατάστασης ή ενός γεγονότος στη ζωή κάθε ατόμου, φαίνεται ότι βοηθά τους ανθρώπους να αντέχουν τον πόνο, το άγχος, την κόπωση και την ανησυχία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, καθώς τους επιτρέπει να διαχειρίζονται τους πόρους του οργανισμού τους καλύτερα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν μία δοκιμασία που έχει...deadline...
Key article:
Schlomo Breznitz, 1999, "The effect of hope on pain tolerance", Social Research 66, 629-652
Humphrey, N., 2002, “Great Expectations: The Evolutionary Psychology of Faith-Healing and the Placebo Effect”, in The Mind Made Flesh: Essays from the Frontiers of Psychology and Evolution, Chapter 19, pp. 255-288, Oxford University Press
[http://www.humphrey.org.uk/papers/2002GreatExpectations.pdf]. 2002.
Ενδιαφέρουσα μελέτη...
ΑπάντησηΔιαγραφή