Martin, H.L. - Pachis, P. (ed.), 2009, Imagistic Traditions in the Graeco-Roman World: A Cognitive Modeling of History of Religious Research, Thessaloniki: Vanias

Το βιβλίο Imagistic Traditions in the Graeco-Roman World, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βάνιας, σε επιμέλεια των καθηγητών Luther Martin και Παναγιώτη Παχή, περιλαμβάνει τα πρακτικά της ομάδας των μελετητών που συμμετείχαν στο XIX Congress of the International Association of History of Religions (IAHR), που έγινε στο Τόκυο της Ιαπωνίας το Μάρτιο του 2005. Πρόκειται για έναν συλλογικό τόμο, που  αποτελείται από κείμενα κορυφαίων μελετητών στο χώρο της μελέτης των ελληνο-ρωμαϊκών λατρειών, οι οποίοι προτείνουν και προχωρούν στην εφαρμογή της θεωρίας των Τύπων Θρησκευτικότηας του Harvey Whitehouse στις λατρείες της ελληνο-ρωμαϊκής εποχής.

Μετάφραση μέρους της εισαγωγής:

Panayotis Pachis, "Introduction II: Imagistic Modes of Religiosity and the study of the Cults of the Graeco-Roman World", pp. 15-34 

"Στα τέλη του 20ου αι. μία νέα μεθοδολογία, που προήλθε από το επιστημολογικό πεδίο γνωστό ως γνωσιακή επιστήμη, εμφανίστηκε στη σκηνή της επιστημονικής μελέτης της θρησκείας. Η μετατόπιση του ενδιαφέροντος των ερευνητών προς τις μεθόδους των 'γνωσιακών επιστημών' θα έπρεπε να θεωρηθεί φυσική, αν λάβουμε υπόψη μας ότι η τελευταία δεκαετία του 20ου αι. έχει χαρακτηριστεί από τον S. Greenfield ως η 'η δεκαετία του εγκεφάλου' (Greenfield 1997: 3).

     Οι μελετητές που ακολουθούν αυτήν την ιδιαίτερη γραμμή έρευνας εστιάζουν στα χαρακτηριστικά της λειτουργίας του εγκεφάλου που είναι κοινά σε όλα τα μέλη του ανθρώπινου είδους καθώς  και στις ψυχολογικές διαδικασίες στις οποίες υπόκειται η ανθρώπινη συμπεριφορά. Έτσι, φαίνεται ότι είμαστε καθ' οδόν προς τη διαμόρφωση ενός νέου παραδείγματος έρευνας που ανοίγει νέoυς δρόμους στην επιστημονική μελέτη της θρησκείας. Ωστόσο, θα έπρεπε πάντα να έχουμε κατά νου ότι η έρευνα που διεξάγεται σε διαφορετικές περιόδους αρθρώνεται με μία ποικιλία προσεγγίσεων, που αποδεικνύουν, κατά τον πλέον σαφή τρόπο, το δυναμικό (και όχι στατικό) χαρακτήρα της.   

      Το γεγονός ότι κάποιοι μελετητές αμφισβητούν την εφαρμοσιμότητα αυτού του προτεινόμενου παραδείγματος (ή οποιουδήποτε άλλου ερευνητικού παραδείγματος) δεν θα έπρεπε να μας εμποδίζει από το να εξοικειωθούμε με αυτό. Δεν μπορούμε εκ των προτέρων να απορρίψουμε κάτι χωρίς να εξετάσουμε πρώτα τις δυνατότητές του. Η ύπαρξη διαφορετικών παραδειγμάτων έρευνας πρέπει να λαμβάνεται ως εκ των ων ουκ άνευ της επιστημονικής έρευνας, καθώς έχει ως στόχο να παρέχει τη βάση για παρεκβατικούς μηχανισμούς που εξυπηρετούν τη μελέτη κάθε γνωστικού πεδίου - σε αυτή την περίπτωση την επστημονική μελέτη της θρησκείας.

      Αυτή η νέα μεθοδολογία, που προέρχεται από τη γνωσιακή επιστήμη, συμβάλλει στον να δοθούν απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν τον τρόπο με τον οποίο κατανοούνται οι αξιώσεις για έναν θεϊκό κόσμο, και θεμελιώνεται σε μία εξέταση της διάδοσης των θρησκευτικών και κοινωνικο-πολιτισμικών δεδομένων ανάμεσα στα μέλη μίας κοινότητας ή θρησκευτικής παράδοσης, που, με τη σειρά της, εξασφαλίζει την επιβίωση της παράδοσης των ομάδων αυτών μέσω ενίσχυσης των κοινών αναμνήσεων των μελών τους. Αυτές οι κοινωνικές ομάδες συνδέονται, αλλά και διαφοροποιούνται μέσω της πραγματοποίησης ποικίλων τελετουργιών και της συμμετοχής σε κάποια εξαιρετική γνώση. Οι πρακτικές αυτών των κοινωνικών ομάδων συνυφαίνονται με μία ιδιαίτερη συμβολική συνάφεια, η οποία επηρεάζει καταλυτικά το συνολικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς των μελών τους (Martin 20004c: 77-83). Αυτή η ιδιαίτερη λειτουργία της ατομικής συμβολικής έκφρασης παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην προαγωγή του ανθρώπινου πολιτισμού και της κατανόησης, που διαμορφώνονται στη συνάφεια της εξελισσόμενης αλληλεπίδρασης και αμοιβαίας διαμόρφωσης. Η γοητεία που ασκεί η γνωσιακή μελέτη της θρησκείας στους μελετητές, κυρίως στους ανθρωπολόγους, πρέπει να γίνει εμφανής..."