Ο πόνος αποτελεί το πιο δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθουν όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα ζώα, οι άνθρωποι μπορούν να αισθανθούν πόνο που προέρχεται όχι μόνο από το σώμα τους, αλλά και από τον εξωτερικό κόσμο και τις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους. Αν προσπαθούσαμε να ορίσουμε τον πόνο, θα λέγαμε ότι πρόκειται για μία αρνητική αίσθηση που βιώνεται όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με επίπονες καταστάσεις και μας προκαλεί δυσφορία. Παρά το γεγονός, όμως, ότι όλοι μας θα προτιμούσαμε να μην πονάμε, στην πραγματικότητα τα ερεθίσματα που προκαλούν πόνο μας προειδοποιούν για απειλές που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξή μας.
Για παράδειγμα, όταν πλησιάζουμε μία εστία φωτιάς ή υπερβολικής θερμότητας, όπως το αναμμένο μάτι της κουζίνας, οι θερμοευαίσθητοι υποδοχείς που καλύπτουν την επιφάνεια του δέρματός μας δημιουργούν μία αρνητική αίσθηση, την οποία ονομάζουμε πόνο. Ωστόσο, βιώνοντας την υπερβολική ζέστη με τόσο οδυνηρό τρόπο, στην ουσία ωθούμαστε να αποφεύγουμε ό,τι μπορεί να μας κάψει.
Κατά ανάλογο τρόπο, όταν ο οργανισμός μας χρειάζεται τροφή, προκειμένου να μας προστατεύσει από τη λιμοκτονία, στέλνει ένα σήμα κινδύνου στο θάλαμο του εγκεφάλου μας, που παράγει την αίσθηση του πόνου, ειδοποιώντας μας ότι πρέπει να φάμε. Αν παρατείνουμε το χρόνο πριν λάβουμε τροφή, η αρχική δυσφορία μας θα μετατραπεί σε οξύ πόνο, ο οποίος θα επιμένει ως συναγερμός μέχρι τη στιγμή που θα εξαλείψουμε τον κίνδυνο του να πεθάνουμε από την πείνα. Και όταν η ανάγκη αυτή εκπληρωθεί, θα αισθανθούμε ευχαρίστηση, η οποία, ωστόσο, από βιολογικής πλευράς, δεν είναι παρά το αίσθημα της ελάττωσης ή εξάλειψης του πόνου και της δυσφορίας.
Συνεπώς, όπως υποστηρίζει ο Μάθιου Άλπερ, ο πόνος αποτελεί στην ουσία μία εξελικτική προσαρμογή που επιτρέπει στους ζωντανούς οργανισμούς να αποφεύγουν καταστάσεις που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ύπαρξή τους. Κατά συνέπεια, η λειτουργία του πόνου είναι αυτή που μας κρατά πάντοτε σε εγρήγορση και μας προφυλάσσει από τον αφεθούμε να κοπούμε, να τρυπηθούμε, να καούμε, να παγώσουμε ή να λιμοκτονήσουμε.
Είναι ιδιαίτερα τρομακτική η περίπτωση της μικρής Ashlyn Blocker, η οποία γεννήθηκε χωρίς να έχουν αναπτυχθεί οι υποδοχείς των νεύρων στο σώμα της που μεταφέρουν το αίσθημα του πόνου στον εγκέφαλο. Το αποτέλεσμα είναι το κοριτσάκι να είναι ευάλωτο σε άπειρους κινδύνους, που απειλούν την ίδια του τη ζωή και τους οποίους δεν έχει τρόπο να αντιληφθεί, αφού δεν αισθάνεται πόνο όταν ακουμπά το χέρι της στο αναμμένο σίδερο ή το βάζει μέσα σε βραστό νερό, όταν δαγκώνει τη γλώσσα της ή όταν χτυπά το κεφάλι της στον τοίχο.
Ακριβώς επειδή η εμπειρία του πόνου αυξάνει την επιβιωσιμότητα ενός ζωντανού οργανισμού και επομένως και του ανθρώπου, συμβάλλει επίσης σημαντικά στην επιβίωση του είδους. Το αρνητικό ερέθισμα της σεξουαλικής υπερέντασης παρακινεί, για παράδειγμα, όλα τα ζώα να αναπαραχθούν. Στους ανθρώπους η σεξουαλική στέρηση προκαλεί φυσική και ψυχολογική ένταση και δυσφορία, ωθώντας τους μέσω βιοχημικών λειτουργιών στην εκτόνωση του αρνητικού αισθήματος και συγχρόνως στην εκπλήρωση της βιολογικής ανάγκης της αναπαραγωγής.
Ανάλογη λειτουργία υπέρ της επιβίωσής μας εκπληρώνει και το αίσθημα της μοναξιάς, το οποίο βιώνουμε οι άνθρωποι όταν βρισκόμαστε μόνοι και απομονωμένοι μέσα στο πλαίσιο της κοινωνίας μας. Καθώς κανένα άτομο δεν είναι απόλυτα αυτάρκες και η συμμετοχή στην ομάδα αυξάνει την ασφάλεια, την ισχύ και την επιβίωση των μελών της, το αρνητικό αίσθημα της μοναξιάς αποτελεί το συναγερμό που ειδοποιεί το σώμα μας για τους κινδύνους που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε, όταν είμαστε απομονωμένοι, και μας ωθεί να αναζητήσουμε τη συντροφιά, τη φιλία, τη συνεργασία και τη φροντίδα των άλλων.
Στο ίδιο πλαίσιο, το άγχος του αποχωρισμού μας από αγαπημένα μας πρόσωπα και ο πόνος που νιώθουμε, όταν κάτι τέτοιο συμβεί, αποτελεί μία φυσική αντίδραση οργανισμού μας που στόχο έχει να αποτρέψει μία τέτοια κατάσταση, κατά την οποία τίθενται σε κίνδυνο οι σχέσεις μας με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, το αίσθημα ασφάλειας που μας παρέχουν και οι ομαλές συνθήκες επιβίωσής μας.
Συνεπώς, ο πόνος, είτε εμφανώς σωματικός είτε φαινομενικά ψυχολογικός είναι αυτός που βοηθάει όλους τους ζωντανούς οργανισμούς να παραμένουν ζωντανοί και ακέραιοι. Είναι το αίσθημα που μας ωθεί προς ό,τι μας ωφελεί και μας απωθεί από ό,τι μπορεί να μας βλάψει. Καθώς, λοιπόν, ο πόνος είναι ο εσωτερικός μας συναγερμός για οτιδήποτε μπορεί να απειλήσει την υγεία και την ύπαρξή μας, αντί να τον φοβόμαστε, θα πρέπει να αρχίσουμε να τον «ακούμε» και να λαμβάνουμε τα μηνύματα που μας στέλνει βελτιώνοντας τον τρόπο και τις συνθήκες ζωής μας με βάση τις ανάγκες του οργανισμού μας.
Η μικρή Ashlyn Blocker από την πόλη Patterson είναι μία από τις λίγες περιπτώσεις ανθρώπων στον κόσμο που εμφανίζουν το σύνδρομο CIPA (congenial insensitivity to pain with anhidrosis), μία σπάνια γενετική διαταραχή που έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία αίσθησης πόνου. Κάποιοι θα θεωρούσαν ότι μία τέτοια κατάσταση θα ήταν πολύ ευχάριστη, στην πραγματικότητα, όμως, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Οι γονείς της Ashlyn δεν γνώριζαν για την ασθένεια της κόρης τους μέχρι εκείνη να φτάσει στην ηλικία των 8 μηνών. Εκείνη την περίοδο μία επίσκεψη στο γιατρό εξαιτίας ενός ερεθισμού στο μάτι της αποκάλυψε ένα εκτεταμένο γδάρσιμο στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού της, το οποίο η ίδια ποτέ δεν είχε αισθανθεί.
Από τη στιγμή που η μικρή Ashlyn άρχισε να περπατάει και να ελέγχει τις κινήσεις του σώματός της συνεχείς τραυματισμοί ήταν αναπόφευκτοι. Οι οικογενειακές φωτογραφίες της δείχνουν άλλοτε ένα πρησμένο χείλος που το δάγκωσε κατά λάθος, άλλοτε ένα καμένο χέρι που το ακούμπησε πάνω σε μία οικιακή συσκευή που δεν γνώριζε ότι ζεματούσε, χτυπημένα δόντια, μελανιές και τραυματισμούς που προκαλούνταν από την αδυναμία της να αντιληφθεί μέσω του πόνου τους κινδύνους που υπάρχουν γύρω της.
Αυτή η ανίατη ασθένεια κάνει την Ashlyn, όπως και όσους πάσχουν από αυτήν, αδύναμη να αισθανθεί τον πόνο που προκαλούν προσκρούσεις πάνω σε αντικείμενα, τραυματισμοί που προκαλούνται από την ίδια στο σώμα της, όταν για παράδειγμα δαγκώνει τη γλώσσα της, και κάθε είδους καταστάσεις τις οποίες όλοι οι άλλοι θα αντιλαμβανόμασταν ως επικίνδυνες εξαιτίας του πόνου που μας προκαλούν. Παράλληλα, το κοριτσάκι δεν μπορεί να νιώσει ακραίες θερμοκρασίες, όπως εξαιρετικό ψύχος ή ζέστη, ενώ το ίδιο της το σώμα δεν μπορεί να διατηρήσει την ισορροπία ανάμεσα στη θερμοκρασία του και στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, π.χ. ιδρώνοντας.
Κατά τα άλλα η Ashlyn μπορεί να αισθανθεί την υφή του αρκούδου και των παιχνιδιών της, την αγκαλιά των γονιών της και τη γεύση του αγαπημένου της φαγητού. Και αυτό γιατί η γενετική μεταλλαγή που προκαλεί η CIPA διαταράσσει την ανάπτυξη μόνο των μικρών νευρικών ινών που μεταφέρουν την αίσθηση του πόνου, του κρύου και της ζέστης στον εγκέφαλο, ενώ δεν επηρεάζει τις άλλες αισθήσεις και τα συναισθήματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου